Μεγάλη διεθνής συμμετοχή στο 2ο Επιστημονικό Συνέδριο για τη μείωση της βλάβης από τον καπνό στην Αθήνα
Την Πέμπτη 30.05.2019 ολοκληρώθηκε το 2ο Επιστημονικό Συνέδριο για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού “2nd Scientific Summit on Tobacco Harm Reduction” με συμμετοχή 32 διακεκριμένων ελλήνων και διεθνών ομιλητών. Το συνέδριο παρακολούθησαν 142 συμμετέχοντες από 20 χώρες (Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Εκουαδόρ, Ελβετία, Ελλάδα, Η.Π.Α., Ιρλανδία, Ισλανδία, Κροατία, Κύπρο, Λετονία, Μ. Βρετανία, Νότιο Αφρική, Ουκρανία, Ρουμανία, Σουηδία, Τουρκία, Χιλή).
Το συνέδριο διοργανώθηκε για δεύτερη χρονιά από το Τμήμα Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας, Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Τοξικολογία» του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, και το Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας και Ανοσολογίας του Τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών. Φέτος συνδιοργανωτές ήταν το Τμήμα Δημόσιας Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας και η Β΄ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική του Γ.Ν. «Αττικόν», ενισχύοντας την επιστημονικότητα του συνεδρίου.
Συμμετέχοντες και ομιλητές από 24 οργανισμούς (πανεπιστημιακά νοσοκομεία και τμήματα, εργαστήρια, ερευνητικά ινστιτούτα, επιστημονικές εταιρείες, κ.α.) συναντήθηκαν στο ΚΠΙΣΝ, στην Αθήνα, ώστε να συζητήσουν για τη μείωση της βλάβης από τον καπνό. Στο επίκεντρο του διήμερου συνεδρίου ήταν η εποικοδομητική συζήτηση για τις αναδυόμενες πολιτικές, τη βιοηθική, αλλά και για ερευνητικά δεδομένα για τα νεότερα εναλλακτικά προϊόντα που συζητήθηκαν σε 10 συνεδρίες, ενώ παρουσιάστηκαν 24 περιλήψεις επιστημονικών εργασιών ως προφορικές ή αναρτημένες ανακοινώσεις.
Επιδημιολογία και πρόληψη του καπνίσματος – Πού βρισκόμαστε σήμερα;
Στην εναρκτήρια συνεδρία του Summit, υπό την προεδρία της κ. Μίνας Γκάγκα, Πνευμονολόγου, πρώην πρόεδρο της ERS, η κ. Αδαμαντία Λιαπίκου, Πνευμονολόγος, παρουσίασε επιδημιολογικά δεδομένα για το φορτίο του καπνίσματος παγκοσμίως, και ειδικότερα στην Ελλάδα. Τα διεθνή δεδομένα του Π.Ο.Υ. δείχνουν μείωση στα ποσοστά των ενήλικων καπνιστών, κυρίως στις χώρες με υψηλά εισοδήματα. Ωστόσο, ο συνολικός αριθμός των καπνιστών παγκοσμίως είναι σε αύξηση. Στην Ελλάδα το ποσοστό των καπνιστών ανέρχεται σε 37%, και παραμένει το υψηλότερο στην Ευρώπη. Σε πρόσφατη μελέτη της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (2017) που παρουσίασε η κ. Αναστασία Μπαρμπούνη, καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας, για τη σχέση του ηλ. τσιγάρου με τη διακοπή του καπνίσματος στην Αττική, καταγράφηκε ότι 5% του πληθυσμού χρησιμοποιεί ηλ. τσιγάρο, με την πλειονότητα να είναι άνδρες στις ηλικίες των 18-24 και 25-39 ετών. Η καθημερινή χρήση ηλ. τσιγάρου βρέθηκε ότι αυξάνει την πιθανότητα διακοπής του καπνίσματος, μπορεί λοιπόν να γίνει προσπάθεια ώστε να αξιοποιηθούν τα οφέλη από τη χρήση του ηλ. τσιγάρου, ιδιαίτερα από τους καπνιστές που αρνούνται ή δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα με άλλες μεθόδους.
Η επιρροή του ηλ. τσιγάρου στη συνήθεια του καπνίσματος στους νέους είναι αμελητέα, καταρρίπτοντας το επιχείρημα ότι αποτελεί «πύλη εισόδου» για το κάπνισμα παραδοσιακού τσιγάρου, δείχνουν οι έρευνες από τη Μ. Βρετανία και τις Η.Π.Α., παρά τις διαφορές στη χρήση του, όπως ανέφερε ο Dr Lion Shahab, Associate Professor in Health Psychology, UCL. Όσον αφορά τις πολιτικές υγείας, οι ευρωπαϊκές χώρες– και η Ελλάδα– θα μπορούσαν να εγκρίνουν το ηλ. τσιγάρο ως εργαλείο για τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα στους ενήλικες, και να περιορίσουν την προώθηση των ηλ. τσιγάρων στους νέους ως επιλογή τρόπου ζωής.
Tobacco Control
Οι κ.κ. Ηλίας Τσούγκος, Καρδιολόγος και Παρασκευή Κατσαούνου, Πνευμονολόγος, προήδρευσαν της συνεδρίας και συζήτησης για τον Έλεγχο – Διακοπή του Καπνίσματος, ως ειδικοί επί του θέματος. Ιατροί εξειδικευμένοι στη διακοπή του καπνίσματος παρουσίασαν τις δικές τους προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση διαφόρων κατηγοριών ασθενών. Η κ. Καλλιρρόη Κουρέα, Καρδιολόγος, ανέλυσε τα οργανωτικά ζητήματα της λειτουργίας μιας κλινικής διακοπής καπνίσματος, τον ρόλο των επαγγελματιών υγείας, το σύστημα παραπομπών και παρουσίασε ένα πλήρες πλάνο διακοπής. Ο κ. Γεώργιος Γκουμάς, Καρδιολόγος, επικεντρώθηκε στους ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα και επισήμανε ότι η νοσηλεία για οξύ καρδιαγγειακό επεισόδιο προσφέρει μια εξαιρετική ευκαιρία για μια παρέμβαση διακοπής του καπνίσματος που θα ξεκινήσει από το νοσοκομείο. Δεδομένου του αναγνωρισμένου υψηλού κινδύνου υποτροπής, τόνι σε τη μεγάλη σημασία της παρακολούθησης των ασθενών και μετά το εξιτήριο. Η κ. Ζαφειρία Μπαρμπαρέσου, Πνευμονολόγος, υπογράμμισε ότι η διακοπή του καπνίσματος αποτελεί ιδιαίτερα υψηλή προτεραιότητα στους ασθενείς με νοσήματα του αναπνευστικού (ΧΑΠ, καρκίνο του πνεύμονα, άσθμα και φυματίωση), καθώς το κάπνισμα είναι μια από τις κύριες αιτίες των νοσημάτων αυτών, αλλά παράλληλα και αυτή που κατεξοχήν μπορεί να προληφθεί. Η κ. Βασιλική Γιαννακοπούλου, Καρδιολόγος, σχολίασε τον ρόλο των επαγγελματιών υγείας στη διακοπή του καπνίσματος στους υπερήλικες, στους οποίους πρέπει να υπενθυμίζονται οι κίνδυνοι του καπνίσματος και κυρίως το γεγονός ότι η διακοπή είναι ευεργετική για την υγεία, ακόμη και σε αυτές τις προχωρημένες ηλικίες. Όλοι οι ομιλητές συμφώνησαν στη χρησιμότητα των φαρμακευτικών παραγόντων στη διακοπή του καπνίσματος (ή θεραπείες υποκατάστασης της νικοτίνης – NRTs).
Η κεντρική ομιλία του Dr Jacques Le Houezec, ειδικού στη διακοπή καπνίσματος και συμβούλου δημόσιας υγείας, για τη δράση και τον κίνδυνο της νικοτίνης στην υγεία έναντι του καπνού του τσιγάρου προκάλεσε ζωηρές αντιδράσεις και συζήτηση. Ο ομιλητής υποστηρίζει ένθερμα τις προσπάθειες μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα με τη βοήθεια προϊόντων χωρίς καύση, όπως το ηλ. τσιγάρο, το snus, κλπ. Όπως εξήγησε, η νικοτίνη είναι ψυχοδιεγερτικό, όπως η καφεΐνη με δράση στη γνωστική λειτουργία, και ενισχύει την προσοχή. Ο καπνός του τσιγάρου, από την άλλη πλευρά, είναι ένα σύνθετο μίγμα που αποτελείται από 7.000 ουσίες μεταξύ των οποίων 69 καρκινογόνες. Υπεύθυνος για τα περισσότερα από τα νοσήματα που αποδίδονται στο κάπνισμα είναι ο καπνός, προϊόν της καύσης του τσιγάρου, και όχι η νικοτίνη, η οποία δεν είναι καρκινογόνος, τόνισε. Η νικοτίνη μεμονωμένα, είναι λιγότερο εθιστική, ενώ είναι οι ουσίες που περιέχει το παραδοσιακό τσιγάρο που συμβάλλουν κατά πολύ στον εθισμό. Οι χρήστες ηλ. τσιγάρου φαίνεται από μελέτες ότι έχουν μικρότερη εξάρτηση από αυτό.
Ο έλεγχος του καπνίσματος, η μείωση της βλάβης στη δημόσια υγεία, και η αντιπαράθεση μεταξύ των δύο στρατηγικών, συζητήθηκε σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες συνεδρίες του Summit. Η κ. Παρασκευή Κατσαούνου υποστήριξε την άποψη της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ERS) για τη στρατηγική της «μείωση της βλάβης από τον καπνό», η οποία στην ανακοίνωσή της στις 30/05, αναφέρει ότι δεν μπορεί να συστήσει την παραπάνω μέθοδο για τον έλεγχο του καπνίσματος στον πληθυσμό. Παρότι η έκθεση σε δυνητικά επιβλαβή συστατικά με το ηλ. τσιγάρο και τις συσκευές θερμαινόμενου καπνού μπορεί να είναι χαμηλότερη απ’ ό,τι με το παραδοσιακό τσιγάρο, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ακίνδυνα, επισημαίνεται στην ανακοίνωση της ERS.
Ο καθηγητής Karl Fagerstrom ανέφερε μια σειρά από παραδείγματα εφαρμογής της «μείωσης της βλάβης», μια μέθοδος άλλοτε αποδεκτή, άλλοτε αμφισβητήσιμη, ανάλογα με το πόσο απαραίτητη είναι στον άνθρωπο η σχετιζόμενη συμπεριφορά. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η μέθοδος είναι αποτελεσματική: ξεχώρισε το παράδειγμα της Σουηδίας που εμφανίζει το χαμηλότερο ποσοστό καπνιστών στην Ευρώπη με τη χρήση του snus, ενός προϊόντος σημαντικά μειωμένου κινδύνου συγκριτικά με το τσιγάρο. Στην Ιαπωνία, η μείωση του ποσοστού των καπνιστών την τελευταία πενταετία κατά την οποία κυκλοφορούν προϊόντα θερμαινόμενου καπνού είναι πρωτοφανής. Στη Μ. Βρετανία το κάπνισμα τσιγάρου σημειώνει ιστορικά χαμηλά (15,1% το 2017) με τη χρήση του ηλ. τσιγάρου ως κύριο μέσο διακοπής καπνίσματος. Ο κ. Fagerstrom τόνισε ότι οι παραπάνω παρεμβάσεις δεν επιβαρύνουν οικονομικά τα συστήματα υγείας και παράλληλα, η εκχώρηση της ελευθερίας επιλογής μεταξύ προϊόντων μειωμένου κινδύνου στους καταναλωτές έχει θετικά αποτελέσματα στη μείωση του καπνίσματος.
Ο Karl Snæbjörnsson, MD, από την Ισλανδία, εστίασε στα ποσοστά καπνίσματος στους νέους της χώρας, τα οποία τη διετία 2016-2018 έχουν μειωθεί κατά 60% περίπου με την αύξηση της χρήσης εναλλακτικών καπνικών προϊόντων. Τα ποσοστά των ενηλίκων καπνιστών επίσης, έχουν σημειώσει σημαντική πτώση 46% το διάστημα 2014-2017, έτσι σήμερα στις ηλικίες 16-34 ετών 9% είναι χρήστες snus, 9% ηλ. τσιγάρου και μόλις 4,8% καπνιστές. Η Ισλανδία εφαρμόζοντας τη στρατηγική μείωσης της βλάβης έχει τα χαμηλότερα ποσοστά θανάτων από το κάπνισμα στην Ευρώπη (το 2017, περίπου 100 θάνατοι / έτος).
Οι Σουηδοί από την πλευρά τους, σύμφωνα με τα στοιχεία του Lars Ramstrom, Institute for Tobacco Studies, Σουηδία, χρησιμοποιούν το snus ως μέθοδο αυτο-βοήθειας για τη διακοπή του καπνίσματος με υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας από τις τσίχλες ή τα αυτοκόλλητα νικοτίνης. Περίπου το ένα τρίτο των πρώην καπνιστών που άρχισαν να χρησιμοποιούν snus, το διέκοψαν και έγιναν μη καπνιστές. Η Σουηδία έχει το χαμηλότερο ποσοστό συνολικής θνησιμότητας από το κάπνισμα στη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρειο Αμερική, αλλά και σε νοσήματα για τα οποία το snus έχει ενοχοποιηθεί ως μείζων παράγοντας κινδύνου.
Στο κάπνισμα όπως και σε άλλες αποφάσεις για την υγεία, η στρατηγική μείωσης της βλάβης δεν είναι «πατερναλιστική» και αφήνει την ελευθερία της απόφασης στον καθένα για τον κίνδυνο που θα αναλάβει, σχολίασε ο Martin Dockrell, Tobacco Control Programme Lead, Public Health England, UK, με αφορμή το θέμα της κεντρικής συζήτησης του Summit «Γιατί η μείωση της βλάβης από τον καπνό προκαλεί τόση αντιπαράθεση;». Η «μείωση της βλάβης» αποτελεί λοιπόν, ηθικό ή επιστημονικό ζήτημα; Οι περισσότεροι συμμετέχοντες υποστήριξαν ότι είναι και τα δύο. Ο Karl Fagerstrom δήλωσε υπέρ της κατάργησης του τσιγάρου, αλλά όχι του snus και του ηλ. τσιγάρου, αλλά όλοι αναγνώρισαν ότι είναι απαραίτητο να γίνουν περισσότερες μελέτες για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού, και να εξετάζονται με προσοχή όσον αφορά τη μεθοδολογία και τη χρηματοδότησή τους για να εξάγονται σωστά συμπεράσματα.
Regulation and Public Health & Policy
Η εφαρμογή πολιτικών για τη μείωση των επιβλαβών συνεπειών στη δημόσια υγεία απασχόλησε την ενότητα «Regulation and Public Health & Policy», στο τέλος της πρώτης ημέρας του Συνεδρίου. Ο κ. Κώστας Αθανασάκης, Οικονομολόγος Υγείας, Επιστημονικός Συνεργάτης της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, τόνισε την ανάγκη για αποτελεσματικές πολιτικές κατά του καπνίσματος. Από τα διαθέσιμα μέτρα για τον έλεγχο του καπνίσματος, η αύξηση των τιμών των τσιγάρων φαίνεται να είναι το πιο αποτελεσματικό. Η μείωση της βλάβης είναι μια στρατηγική που σήμερα βρίσκεται υπό εξέταση για την αντιμετώπιση μιας σειράς παραγόντων κινδύνου, μεταξύ των οποίων και το κάπνισμα. Στην Ελλάδα, οι ιθύνοντες δεν έχουν ακόμη πειστεί για την αποτελεσματικότητα της στρατηγικής αυτής, που παρουσιάζεται ως η «ρεαλιστική» παρέμβαση έναντι της «απόλυτης» παρέμβασης. Ο Μιχαήλ Τουμπής, Πνευμονολόγος, παρουσίασε το κανονιστικό πλαίσιο του FDA – Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ– που διέπει την αξιολόγηση των εναλλακτικών προϊόντων καπνού, ως μέτρο ενός ευρύτερου κανονιστικού πλαισίου που έχει ανακοινωθεί από το 2017 με σκοπό την αλλαγή της πορείας των σχετιζόμενων με το κάπνισμα νοσημάτων και θανάτων. Ειδικότερα, το όραμα του Οργανισμού είναι «ένας κόσμος όπου τα καιόμενα τσιγάρα δεν θα δημιουργούν / συντηρούν τον εθισμό, καθιστώντας δυσκολότερο εξαρχής για τις επόμενες γενιές να εθιστούν, και επιτρέποντας στους σημερινούς ήδη εθισμένους καπνιστές να διακόψουν το τσιγάρο ή να μεταβούν σε προϊόντα δυνητικά μειωμένης βλάβης». Ο FDA έχει θέσει σε εφαρμογή μια σειρά από νέες διαδικασίες για τα νέα καπνικά προϊόντα: την Αίτηση για Άδεια Κυκλοφορίας Προϊόντων Καπνού (Pre-Market Tobacco Application – PMTA) που είναι το πρώτο βήμα για την αδειοδότηση ενός νέου προϊόντος, και την Αίτηση Προϊόντος Καπνού Τροποποιημένου Κινδύνου (Modified Risk Tobacco Product Application – MRTPA) που υποβάλλεται προκειμένου να είναι δυνατή η διατύπωση ισχυρισμών για σχετικό κίνδυνο ενός προϊόντος συγκριτικά με τα συμβατικά τσιγάρα. Ως επακόλουθο μιας αυστηρής, επιστημονικής αξιολόγησης από τον FDA, το IQOS πρόσφατα έλαβε άδεια κυκλοφορίας στις ΗΠΑ. Ο Οργανισμός επισήμανε ότι η άδεια κυκλοφορίας στην αγορά των ΗΠΑ είναι κατάλληλη για την προστασία της δημόσιας υγείας, διότι –μεταξύ άλλων σημαντικών παραγόντων που συνυπολογίστηκαν– τα προϊόντα παράγουν λιγότερα ή χαμηλότερα επίπεδα ορισμένων τοξινών συγκριτικά με τα συμβατικά τσιγάρα. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι τα προϊόντα αυτά είναι ασφαλή ή «εγκεκριμένα από τον FDA», πρόσθεσε.
Οι πολιτικές δημόσιας υγείας για τον έλεγχο του καπνίσματος –ειδικότερα η απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους, χώρους εργασίας, κλπ.– δεν έχουν εφαρμοστεί πλήρως και διεξοδικά, σχολίασε ο κ. Δημήτριος Ρίχτερ, Καρδιολόγος, ενώ τόνισε την ανάγκη οι αρχές να αξιολογήσουν βάσει αυστηρών επιστημονικών κριτηρίων τις λιγότερο βλαβερές εναλλακτικές έναντι του τσιγάρου, αναγνωρίζοντας τις στρατηγικές «μείωσης της βλάβης». Ο Martin Dockrell, επικεφαλής του οργανισμού Public Health England (PHE) ανέλυσε το Πρόγραμμα για τον έλεγχο του καπνίσματος της Αγγλίας (Tobacco Control Plan for England). Ο οργανισμός που εκπροσωπεί έχει μακρά παράδοση τεκμηριωμένων πολιτικών μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα, που υποστηρίζονται από αναλύσεις οργανισμών όπως το Royal College of Physicians, το οποίο εκτιμά ότι πιθανότατα ο κίνδυνος από το ηλεκτρονικό τσιγάρο ανέρχεται το ανώτερο σε 5% του κινδύνου του συμβατικού τσιγάρου. Τα ποσοστά καπνίσματος μειώνονται ταχύτερα την τελευταία δεκαετία στην Αγγλία, η οποία κατέχει την ηγετική θέση στον έλεγχο του καπνίσματος. Επιπλέον, τα ποσοστά καπνίσματος στους νέους συνεχίζουν να μειώνονται με ταχείς ρυθμούς, ενώ τα ποσοστά των ατμιστών παραμένουν σταθερά στο 5% περίπου των ενηλίκων (δηλ. αυξάνονται συγκριτικά με τους καπνιστές).
Οι συμμετέχοντες στη συζήτηση που ακολούθησε, Solomon Rataemane, Karl Snæbjörnsson, Karl Fagerström, Sudhanshu Patwardhan και Κωνσταντίνος Φαρσαλινός, με συντονιστές τους κ.κ. Κωνσταντίνο Πουλά και Αναστασία Μπαρμπούνη, επικεντρώθηκαν στις προτεραιότητες της δημόσιας υγείας και πώς μπορούν να ενσωματώσουν καινοτόμες και παραδοσιακές προσεγγίσεις σε ένα αποτελεσματικό σχέδιο ελέγχου του καπνού. Οι ειδικοί τόνισαν ότι λαμβάνοντας υπόψη τις καταστρεπτικές επιπτώσεις στην υγεία και την κοινωνία από το κάπνισμα και αναγνωρίζοντας ότι είναι απαραίτητη η διεξαγωγή μακροχρόνιων επιδημιολογικών μελετών με σκοπό την ποσοτικοποίηση του σχετικού κινδύνου από τη χρήση των νεότερων καπνικών προϊόντων, θεωρούν πως τα προϊόντα μειωμένου κινδύνου από το κάπνισμα θα μπορούσαν να αποτελέσουν επιλογή για τους καπνιστές εκείνους που δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα με άλλες μεθόδους,. Ένα κανονιστικό πλαίσιο το οποίο θα υιοθετήσει μια προσέγγιση σταθμισμένου κινδύνου, θα μπορούσε να μεγιστοποιήσει τα οφέλη και να ελαχιστοποιήσει τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία, υπογράμμισαν σχετικά.
Science – Research – Evidence
Τη δεύτερη ημέρα του συνεδρίου έγιναν προφορικές ανακοινώσεις επιστημονικών και ερευνητικών δεδομένων που είχαν υποβληθεί στην Επιστημονική Επιτροπή από ομάδες ελληνικών πανεπιστημίων (Πατρών, Ε.Κ.Π.Α., Ε.Σ.Δ.Υ.) αλλά και από ερευνητικά τμήματα της βιομηχανίας (British American Tobacco R&D Centre, Juul Labs, PMI Science). Ο κ. Σταύρος Τοπούζης, Αναπληρωτής Καθηγητής Τοξικολογίας – Φαρμακευτικής, Πανεπιστήμιο Πατρών, προήδρευσε του πρώτου μέρους της συνεδρίας, όπου παρουσιάστηκαν επιδημιολογικά δεδομένα, αξιολόγηση βιολογικών δεικτών, εργαστηριακές μελέτες, αποτελέσματα μελετών για τη διακοπή του καπνίσματος, αλλά και κλινική αξιολόγηση της μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα. Ειδικότερα μελέτες για τη χρήση των εναλλακτικών καπνικών προϊόντων στη διακοπή του καπνίσματος όταν αρκετές άλλες παρεμβάσεις έχουν αποτύχει, παρουσίασε ο κ. Ιγνάτιος Οικονομίδης, Αναπλ. Καθηγητής, ΕΚΠΑ. Επίσης, ο Francesco Sergio, πνευμονολόγος, Medical Director, PMI, παρουσίασε εργαστηριακά και κλινικά δεδομένα σχετικά με την αναπνευστική λειτουργία τα οποία δείχνουν μικρότερη επιδείνωση της πνευμονικής λειτουργίας με τον χρόνο, όταν ένας καπνιστής υιοθετήσει τη χρήση συστήματος θερμαινόμενου καπνού (THS).
Ένα πάνελ ειδικών για την Κλινική Πρακτική όσον αφορά την Διακοπή Καπνίσματος, με συντονιστή τον κ. Μιχαήλ Τουμπή, πρώην πρόεδρο της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας και πρώην επικεφαλής της μεγαλύτερης κλινικής διακοπής καπνίσματος στην Ελλάδα, του Γ.Ν.Α. «Σωτηρία», συζήτησαν για τις εμπειρίες τους: από ελληνικής πλευράς οι κ.κ. Αγγελική Φλώρου, Πνευμονολόγος, Καλλιρρόη Κουρέα, Καρδιολόγος, και Βασιλική Ντούμου, Ψυχολόγος, και από τη Μ. Βρετανία ο κ. Sudhanshu Patwardhan, MD. Ο Δρ. Patwardhan περιέγραψε εν συντομία τις υπηρεσίες διακοπής καπνίσματος υψηλού επιπέδου που παρέχονται στη χώρα του. 170 τοπικές αρχές λαμβάνουν και διαχειρίζονται εκατό εκατομμύρια λίρες ετησίως, σε αντίθεση με την Ελλάδα όπου τα κέντρα διακοπής καπνίσματος δεν έχουν οικονομική υποστήριξη. Στην Ελλάδα, οι κλινικές διακοπής καπνίσματος λειτουργούν σε εθελοντική βάση, από τους επαγγελματίες υγείας. Μόλις 1.000 περίπου καπνιστές που παίρνουν την απόφαση να διακόψουν το κάπνισμα επισκέπτονται τις κλινικές ετησίως, ενώ ο επιπολασμός του καπνίσματος στην Ελλάδα ανέρχεται σε 37% και είναι ο υψηλότερος στην Ευρώπη. Στη Μ. Βρετανία, οι υπηρεσίες ήταν σε άριστη κατάσταση όταν λάμβαναν υψηλή χρηματοδότηση και οι σύμβουλοι διακοπής καπνίσματος είχαν καλύτερη εκπαίδευση. Τα μέτρα λιτότητας είχαν ως αποτέλεσμα σε μείωση του προϋπολογισμού (80 εκατ. λίρες), παρ’ όλα αυτά, σε μία δεκαετία η Μ. Βρετανία κατόρθωσε να μειώσει τον επιπολασμό του καπνίσματος κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες (από 25% σε 15%). Ο ρόλος των υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας επίσης ενισχύθηκε ώστε να παρέχει καθοδήγηση στους καπνιστές και να τους παραπέμπει σε κέντρα διακοπής καπνίσματος, καθώς και σε άλλα κανάλια επικοινωνίας. Στη συζήτηση με το κοινό σχετικά με τη χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου για τη διακοπή του καπνίσματος, την οποία οι κλινικές διακοπής καπνίσματος στην Ελλάδα δεν έχουν υιοθετήσει, ο Δρ. Τουμπής έθεσε τον προβληματισμό της επιλογής και σύστασης στους ασθενείς μεταξύ των 500 ειδών ηλ. τσιγάρου που κυκλοφορούν, με 500 συστατικά. Απαιτείται ταξινόμηση καθώς και θέσπιση κανονιστικού πλαισίου, παρατήρησε.
Ο καθηγητής Solomon Rataemane, Ψυχίατρος, Επικεφαλής του Τμήματος Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Sefako Makgatho Health Sciences University, Πρετόρια, και Σύμβουλος του Υπουργείου Υγείας Νοτίου Αφρικής σε θέματα Ψυχικής Υγείας και Κατάχρησης Ουσιών, στην κεντρική ομιλία με θέμα «Το δίλημμα του εθισμού στο κάπνισμα σε ψυχιατρικούς ασθενείς» υπογράμμισε ότι ο εθισμός στο κάπνισμα είναι πολύ δυσκολότερο να αντιμετωπιστεί στους ψυχικά ασθενείς, καθώς με το κάπνισμα νιώθουν καλύτερα, ανακουφίζονται από τα συμπτώματά τους και συμπεριφέρονται καλύτερα. Ωστόσο, οι ασθενείς έχουν την τάση να πηγαίνουν καλύτερα με τη χρήση εναλλακτικών προϊόντων σε σύγκριση με τα συμβατικά τσιγάρα. Ο καθηγητής Rataemane παρατήρησε ότι φαίνεται να είναι απαραίτητα περισσότερα επιστημονικά στοιχεία που να υποστηρίζουν τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα και τη διαφοροποίηση μεταξύ των εναλλακτικών προϊόντων. Εξέφρασε τη διαφωνία του με την απαγόρευση χρηματοδότησης της έρευνας από την καπνοβιομηχανία, υπογραμμίζοντας ότι ορισμένες από τις καλύτερες μελέτες στην Ψυχιατρική έχουν χρηματοδοτηθεί από την καπνοβιομηχανία. Επίσης, ανακοίνωσε ότι σύντομα θα εκδοθεί στη Νότιο Αφρική ένα «Mini Master Plan on Harm Reduction» (Συνοπτικό Σχέδιο για τη Μείωση της Βλάβης) για όλα τα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένου του καπνού. Όσον αφορά τη φορολογία, χρειάζεται προσπάθεια ώστε να πειστούν οι κυβερνήσεις να διαφοροποιήσουν τη φορολογία μεταξύ συμβατικών και εναλλακτικών προϊόντων καπνού, δεδομένου ότι τώρα φορολογούνται το ίδιο.
Στρογγυλή Τράπεζα με θέμα τη Βιοηθική
Η συζήτηση με συντονίστρια την κ. Τίνα Γκαράνη-Παπαδάτου, δικηγόρο, Καθηγήτρια Βιοηθικής στη Δημόσια Υγεία, Ε.Σ.Δ.Υ., ήταν αφιερωμένη στη βιοηθική και τα ανθρώπινα δικαιώματα, εστιάζοντας στις ηθικές διαστάσεις της «μείωσης της βλάβης» στο κάπνισμα και στο πώς μπορούμε να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη για τους καπνιστές, ελαχιστοποιώντας τη δυνητική βλάβη για τους νέους. Διαφορετικές οπτικές γωνίες παρουσιάστηκαν από τους συμμετέχοντες στη συζήτηση, τους Christopher Russell, Ψυχολόγο, Centre for Substance Use Research, Glasgow, Lion Shahab, Associate Professor in Health Psychology at University College London, Νίκο Δέδε, Πρόεδρο Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος – Θετική Φωνή, εκπροσωπώντας την άποψη των ασθενών, Μανώλη Σουβατζή, Πρόεδρο Δ.Σ. της Κοινότητας Ελλήνων Ατμιστών, εκπροσωπώντας την άποψη των καταναλωτών, και Αιμίλιο Νεγκή, δημοσιογράφο σε θέματα υγείας. Οι συμμετέχοντες στη συζήτηση συμφώνησαν ότι η στρατηγική μείωσης της βλάβης δημιουργεί αντιπαραθέσεις και ότι οι νέοι θα πρέπει να προστατευθούν, χωρίς όμως να ακυρώνεται η ευκαιρία μείωσης της βλάβης στους ενήλικες χρόνιους καπνιστές. Τα νεότερα προϊόντα καπνού πιθανότατα χρειάζονται μακροχρόνιες μελέτες ώστε να τεκμηριώσουν τον αντίκτυπό τους σε βάθος χρόνου, ωστόσο, ο φόβος ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο μπορεί να αποτελέσει πύλη εισόδου στο κάπνισμα τσιγάρου για τους νέους δεν θα πρέπει να δημιουργήσει σύγχυση αναφορικά με την πρωτοφανή βλάβη από το συμβατικό τσιγάρο.
Η Οργανωτική Επιτροπή του συνεδρίου συνέταξε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καπνίσματος, 31 Μαΐου, Διακήρυξη με τίτλο «Η διακοπή του καπνίσματος είναι ένα από τα αποτελεσματικότερα μέτρα δημόσιας υγείας και η μείωση της βλάβης από το κάπνισμα μπορεί να αποτελέσει συμπληρωματική λύση στον έλεγχο του καπνίσματος», την οποία έθεσε σε διαβούλευση στους ομιλητές και τους συμμετέχοντες με σκοπό να συγκεντρώσει τη μέγιστη συναίνεση.
Διαβάστε τη Διακήρυξη στα ελληνικά και στα αγγλικά.
